αποσπάσματα της διπλωματικής εργασίας της Κανέλλας Γεωργοπαπαδάκου, με τίτλο Διερεύνηση κινήτρων και αντιλήψεων ενηλίκων Ελλήνων πολιτών που μαθαίνουν τουρκικά ως ξένη γλώσσα, 327 σελίδων, που υποβλήθηκε στο Ελλην. Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Αθήνα, Ιούλιος 2018 [οι υπογραμμίσεις ανήκουν στη σύνταξη του Turkey Today]

Περίληψη

Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση των κινήτρων και των αντιλήψεων των ενηλίκων Ελλήνων που αποφασίζουν να μάθουν την τουρκική γλώσσα. Aφού αποκτήσει μια γενική εικόνα του εννοιολογικού πλαισίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων, εντός του οποίου αναπτύσσεται η έρευνά μας, ο αναγνώστης εξοικειώνεται με γνωστικά στοιχεία σχετικά με την τουρκική γλώσσα και τη θέση της στον κόσμο. Εν συνεχεία, και μετά από την ανάλυση των σταδίων της πραγματοποιηθείσας ποιοτικής έρευνας, παρουσιάζονται και αναλύονται τα συγκεντρωθέντα δεδομένα από συνεντεύξεις 20 εκπαιδευομένων και 5 εκπαιδευτών της τουρκικής γλώσσας. Τα ευρήματα δείχνουν ότι, κατά κύριο λόγο, η διαφορετικότητα της τουρκικής γλώσσας σε σχέση με τις λατινογενείς, λόγοι καταγωγής και η απόκτηση ενός σημαντικού προσόντος για επαγγελματική χρήση είναι οι πιο σημαντικοί λόγοι για να μάθουν οι ενήλικοι Έλληνες την τουρκική γλώσσα.

Για τους συμμετέχοντες η τουρκική γλώσσα αποδεικνύεται μια δύσκολη γλώσσα : αναγνωρίζουν ότι αυτό αποτελεί και το βασικότερο εμπόδιο κατά την εκμάθηση, πέρα από διάφορους άλλους οικονομικούς και οικογενειακούς λόγους που μπορεί να προκύψουν. Ωστόσο, δηλώνουν ότι τα εμπόδια αντιμετωπίστηκαν κυρίως με τη δύναμη της θέλησης και με αποφασιστικότητα.

Επίσης, φαίνεται ότι η εκμάθηση της γλώσσας συμβάλλει θετικά στις σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων -κυρίως στον τομέα της κατανόησης και της επικοινωνίας-, ενώ χαμηλός είναι ο βαθμός επιρροής της στην οπτική των εκπαιδευομένων για την τουρκική κοινωνία καθώς και σε διαδικασίες κριτικού στοχασμού και μετασχηματισμού των πεποιθήσεών τους.

Αντιθέτως, η πλειοψηφία των εκπαιδευομένων δηλώνει ότι μέσω της εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας αυξήθηκε το ενδιαφέρον για στοιχεία πολιτισμού του τουρκικού λαού, όπως η λογοτεχνία, η ποίηση, ο κινηματογράφος και η μουσική. Τέλος, οι εκπαιδευόμενοι αναγνωρίζουν τη συμβολή της εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας, μεταξύ άλλων, στη διεύρυνση των πνευματικών τους οριζόντων και στην προσωπική πρόοδο και ανάπτυξη.

Η έννοια της ενηλικιότητας

Βιβλιογραφικά είναι κοινός τόπος πως το τυπικό κριτήριο της ηλικίας δεν είναι αυτό που προσδιορίζει την ενήλικη κατάσταση. Θα προσεγγίζαμε πιο ικανοποιητικά την έννοια της ενηλικιότητας αν, όπως αναφέρει ο Rogers (1999, σελ. 61-62), προσδιορίζαμε ορισμένα χαρακτηριστικά της. Αυτά περιλαμβάνουν την έννοια της πλήρους ανάπτυξης και της ωριμότητας, της εκδήλωσης συμπεριφοράς με προοπτική που οδηγεί σε σωστότερες κρίσεις και της υπεύθυνης στάσης που υποδηλώνει αυτονομία και υπεύθυνη λήψη αποφάσεων, ενώ σύμφωνα με τον Jarvis η αντιμετώπιση του ατόμου από τους άλλους ως κοινωνικά ώριμου και η πεποίθηση από το ίδιο το άτομο ότι βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση είναι στοιχείο κατάκτησης της ενηλικιότητας.

Ακόμη, ένα χαρακτηριστικό της ενηλικιότητας, σύμφωνα με τον Κουλαουζίδη (2012), είναι «η ικανότητα ανάπτυξης κριτικού στοχασμού στο πλαίσιο μιας μαθησιακής διεργασίας» άμεσα συνδεδεμένη με την ενσυναίσθηση της εμπειρίας για τον εκπαιδευόμενο, καθώς και «η ανάπτυξη της αυτονομίας του ως ατόμου» (Κουλαουζίδης, 2011, σελ. 48). Ακόμη, ο Knowles θεωρεί ότι «η ενηλικιότητα επιτυγχάνεται τη στιγμή που οι ενήλικοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως ουσιαστικά αυτομορφωνόμενους» και επισημαίνει ότι «υπάρχει μια φυσική διεργασία ωρίμανσης που οδηγεί οργανικά προς την αυτονομία» (Rogers, 1999, σελ. 93).

Η έννοια του κριτικού στοχασμού

Ένας από τους κύριους σκοπούς που επιδιώκονται εντός του πεδίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων είναι να οδηγηθούν οι εκπαιδευόμενοι στην αμφισβήτηση των όποιων δυσλειτουργικών παραδοχών και στην πρόσκτηση της ικανότητας της αυτοδύναμης σκέψης. Αυτή η ενεργητική διεργασία ξεκινά όταν ο εκπαιδευόμενος αρχίζει να εξετάζει αυτοδύναμα κάθε ιδέα, να θέτει ερωτήματα και να επεξεργάζεται πληροφορίες, καθώς η εγκυρότητα των πεποιθήσεών του τίθεται πλέον σε αμφισβήτηση. Το άτομο προσπαθεί πλέον συνειδητά και ηθελημένα να θέσει ερωτήματα και να επεξεργαστεί υπάρχουσες πληροφορίες, με προσοχή και επιμονή, και κατά τρόπο σφαιρικό και χωρίς επηρεασμό να διερευνήσει όλα τα σχετικά με τις μέχρι τότε διαμορφωμένες ιδέες αλλά και τις εναλλακτικές τους ερμηνείες, αιτιολογώντας ορθολογικά όλα τα επιχειρήματα.

Σύμφωνα με τον K. Μάγο, οι διεργασίες που συντελούνται σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο όπου προάγεται η ενδοσκόπηση και η ελεύθερη έκφραση εντός μιας ομάδας εκπαιδευομένων ενηλίκων ευνοεί, μεταξύ άλλων, την αναλυτική επεξεργασία θεμάτων που σχετίζονται τόσο με τη δική τους ταυτότητα καθώς και των άλλων και την ανάπτυξη, εν τέλει, του κριτικού στοχασμού που «αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση της συνειδητοποίησης, άρα και της χειραφέτησης από στερεοτυπικές και εθνοκεντρικές αντιλήψεις και συμπεριφορές».

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι: Πρώτον, η διερεύνηση και η παρουσίαση των αιτίων και των κινήτρων που ωθούν τους ενήλικους Έλληνες να επιλέξουν ως ξένη γλώσσα την τουρκική.
Δεύτερον, η διερεύνηση της επίδρασης που έχει η εκμάθηση της τουρκικής στη διαμορφωμένη εικόνα που έχουν οι εκπαιδευόμενοι για την τουρκική κοινωνία και τον τουρκικό πολιτισμό.

Τρίτον, η διερεύνηση του κατά πόσο η επαφή με την τουρκική γλώσσα μπορεί να λειτουργήσει ως έναυσμα για την ενεργοποίηση διαδικασιών κριτικού στοχασμού και το μετασχηματισμό απόψεων, παραδοχών ή στάσεων στους συμμετέχοντες στην έρευνα είτε από τη μεριά των εκπαιδευομένων, μέσω της εκμάθησης, είτε από τη μεριά των εκπαιδευτών, μέσω της διδασκαλίας.