Το τέλος του νεοοθωμανικού ονείρου

του Yusuf Tuna Koç:

Η Άγκυρα ήσθε στο τέρμα της εξωτερικής πολιτικής του νέο-οθωμανισμού. Παρατηρούμε μια στροφή 18ο μοιρών από τη Λιβύη ως την Αίγυπτο κι από τη Συρία ως τη Σαουδική Αραβία. Οι εκλογές στις ΗΠΑ ξύπνησα το Παλάτι από τα αυτοκρατορικά όνειρα.

Η κινητικότητα στη γραμμή Λιβύης - Τουρκίας - Αιγύπτου εντείνεται. Ενώ μια αποστολή με αρχηγό τον Υπ. Εξ. Mevlüt Çavışoğlu πηγαίνει στη Λιβύη, λέγεται ακόμα ότι μια αποστολή με αρχηγό τον αναπληρωτή υπ. εξ. Sedat Önal πηγαίνει για επαφές στην Αίγυπτο.  Οι ισχυρισμοί διαψεύστηκαν από το υπουργείο. Η τουρκική εξωτερική πολιτική αναδιαμορφώνεται μετά από την κατάρρευση του Νεο Οθωμανικού ονείρου.

Αμέσως μετά από την 'Αραβική Άνοιξη' του 2011, το καθεστώς του Παλατιού εστίασε την εξωτερική του πολιτική στο όνειρο μια σουνιτικής Μέσης Ανατολής υπό την ηγεσία της Τουρκίας. Αφού απέτυχαν το ένα μετά το άλλο τα σχέδια του Ελεύθερου Συριακού Στρατού και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, οδήγησε τη χώρα στο χάος. Κι αφού οι σχέσεις με την Αίγυπτο έφτασαν στο σημείο μηδέν, με τις αμερικανικές εκλογές η Τουρκία ξύπνησε. Η κυβέρνηση βάζει στην άκρη τα παλιά της όνειρα για να εναρμονιστεί με την απευθείας επεμβατική εξωτερική πολιτική του Μπάιντεν, και ψάχνει τώρα το δρόμο της εξομάλυνσης με τις χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο.   

Χάθηκε παντού

Βάζοντας σε λειτουργία τη Σουνιτική Συμμαχία σου εμφύλιους σπαραγμούς Συρίας, Αιγύπτου και Τυνησίας μετά από το 2011, η εξωτερική πολιτική του ΑΚΡ απέτυχε με την παραπάνω σειρά σε όλες αυτές τις χώρες. Η επιβίωση του καθεστώτος Άσαντ κόντρα στις εξωτερικές επεμβάσεις στη Συρία, η εχθρική στάση του λαού της Τυνησίας έναντι της Αδελφότητας, η πτώση του καθεστώτος Μόρσι δια στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Αίγυπτο, έριξε από την εξουσία τις δυνάμεις με τις οποίες ήθελε να κάνει συμμαχία το Παλάτι και στις τρεις χώρες. Ενώ το ΑΚΡ συνέχιζε αυτήν την πολιτική, εξασφάλιζε τη δυνατότητα πραγματοποίησης εκστρατείας πληροφόρησης κατά του Σίσι στους Μουσουλμάνους Αδελφούς κι επένδυε σοβαρά στο όνειρο δημιουργίας μια σουνιτικής περιοχής στη Συρία μέσω των επιχειρήσεων που ανέλαβε και διά του Ελεύθερου Συρ. Στρατού.   

Η Τουρκία στο Αραβικό τρίγωνο

Οι διαφωνίες μεταξύ Σαουδ. Αραβίας, ΗΑΕ και Κατάρ, έκαναν την Τουρκία να σκεφτεί την κατάσταση ως ευκαιρία να κινηθεί για τα συμφέροντά της στις παραπάνω συγκρούσεις. Για ένα διάστημα το πράγμα πήγαινε δίχως πρόβλημα για το Παλάτι. Το τελευταίο διάστημα με το άνοιγα δρόμων συμβιβασμού και διαπραγμάτευσης μεταξύ Κατάρ και Σαουδ. Αραβίας και ΗΑΕ με τα οποία το πρώτο δεν συμφωνούσε επι μακρόν, μπαίνουμε σε μια νέα κρίση.

Η στάση των ΗΠΑ έναντι της έντασης στον Κόλπο, έγινε πιο επεμβατική στα τέλη της διακυβέρνησης Τραμπ. Ο γαμπρός του κι ο Kushner, ένας από τους πιο ενεργούς διπλωμάτες στη Μ. Ανατολή, έφεραν στα τέλη της προεδρίας πρώτα Σ. Αραβία και ΗΑΕ σε συνεννόηση με το Ισραήλ , κι έπειτα προσπάθησαν να προσθέσουν το Κατάρ σε αυτήν την ειρήνη. Ως αποτέλεσμα των προσπαθειών αυτών η ειρήνευση του Ισραήλ με τον Κόλπο,  αποτελεί ένα βήμα στη πορεία ενός σχεδίου. Επιπλέον, η στοίχιση Κατάρ ξανά με τις δύο χώρες του Κόλπου κι η απευθείας επεμβατική γραμμή των ΗΠΑ με τον ερχομό του Μπάιντεν, έφερε την Τουρκία σε σημείο να σβήσει ό,τι ήξερε από την εξωτερική της πολιτική και να την οργανώσει από το μηδέν.

Η αλλαγή Μπάιντεν

Εδώ κι ένα μήνα τα βήματα της Τουρκίας στην εξωτερική πολιτική, γίνονται υπό το κράτος του πανικού μην τυχόν εύρει τον εαυτό της εκτός του παιχνιδιού στην περιοχή. Ξεχνώντας τη Γαλάζια Πατρίδα στην Ανατολ. Μεσόγειο, έκατσε στο τραπέζι όχι μόνο με την Αίγυπτο αλλά και με την Ελλάδα. Οι τελευταίες συζητήσεις που διεξήχθησαν με ένταση, δείχνουν ότι η Τουρκία στο επόμενο διάστημα θα αποφύγει τη σύγκρουση και με την Ε. Ε. στην περιοχή. Κι η Ε. Ε. υποδεικνύει με διάφορες δηλώσεις ότι δεν ενδιαφέρεται για τις εσωτερικές υποθέσεις στην Τουρκία.

Στην παρούσα φάση, η Τουρκία αναζητά δρόμους εξομάλυνσης των σχέσεών της με την Αίγυπτο και τη Σαουδ. Αραβία ώστε και να μη μείνει εκτός του νέου ιμπεριαλιστικού σχεδίου, και να εξασφαλίσει ανάλογη εγγύηση από τις ΗΠΑ. Το αμερικάνικο δε Πεντάγωνο υπενθύμισε σχετικά με την Τουρκία την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου κι είπε ότι ενδιαφέρεται όχι για τις εσωτερικές υποθέσεις συμμάχων αλλά με τα οφέλη που εξασφαλίζουν στο εξωτερικό. Και ειδήσεις περί σύμβασης Montreux και Καναλιού Κων/πόλεως δείχνουν ότι το Παλάτι θα δοκιμάσει τα πάντα για να πετύχει την εύνοια των ιμπεριαλιστικών πολιτικών των ΗΠΑ.

Πάμε ξανά από την αρχή

Το κλείσιμο των δημοσιογραφικών οργάνων της Αδελφότητας τις περασμένες βδομάδες, ήταν ένα σήμα της εξομάλυνσης με την Αίγυπτο. Αυτή όμως ζητά την απευθείας επιστροφή (έκδοσή) τους. Δεν έχει επιδείξει την ίδια ειλικρίνεια απέναντι στις ως σήμερον χειρονομίες που έκανε η Τουρκία. Κι η Σαουδ. Αραβία κρατά τις αποστάσεις της και ζητά περισσότερα από την Τουρκία. Αμέσως μετά από τις δηλώσεις Kalın περί ευαισθησίας και σεβασμού στην σαουδαραβική έρευνα για τη δολοφονία Κασόγκι, η δήλωση περί κλεισίματος τουρκικών εκπαιδ. ιδρυμάτων στη χώρα δείχνει ότι οι Σαουδάραβες ζητάν πολλά περισσότερα για μια πιθανή σχέση εταίρων.

Τελευταίο σημάδι, το αίτημα για την απόσυρση των τουρκικών δυνάμεων από τη Λιβύη, δείχνει τί είναι τα 'πολλά περισσότερα'. Εάν η Τουρκία θέλει να συμπεριλιηθεί σε αυτό το εταιρικό / συμμαχικό σχήμα, είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει τελείως τα οθωμανικά της όνειρα. Κι η νέα αμερικανική στρατηγική υπό την ηγεσία Μπάιντεν θα είναι πιο επεμβατική: σε σύγκριση με την περίοδο Τραμπ φαίνεται ότι θα αφήνει λιγότερα περιθώρια ελευθερίας στους συμμάχους των ΗΠΑ. Κι αν αναλογιστεί κανείς S-400, κυρώσεις, ανθρώπινα δικαιώματα και την εύθραυστη οικονομική κατάσταση της χώρας, μπορεί να αντιληφτεί το επείγον στην αλλαγή εξωτερικής πολιτικής του Παλατιού.