Η δαιμονοποίηση του τρίτου κόμματος

Η Τουρκία έχει μέχρι στιγμής πολλά προβλήματα που δεν συζητούνται πραγματικά στην πολιτική. Η κοινωνικοοικονομική κρίση επηρεάζει σημαντικά τη ζωή και όταν εξετάζουμε την πολιτική συζήτηση, βλέπουμε ότι τα κεφαλαιώδη ζητήματα παραχωρούν τη θέση τους σε άλλα θέματα και όταν αυτά δεν αρκούν για να παρακάμψουν  τα πραγματικά ζητήματα, το HDP έρχεται στην επικαιρότητα: θέματα όπως η απαγόρευση,

το κλείσιμο του HDP, η τήρηση απόστασης από το HDP επανεμφανίζονται. Εκπομπή του Ruşen Çakır στο Medyascope:

Επιμένω στην έκφραση «παίρνουν τις αποστάσεις τους» γιατί εδώ και χρόνια τα τουρκικά πολιτικά κόμματα προτρέπουν το HDP να πάρει αποστάσεις  από το PKK και αυτή η έγκληση αναγκάζει αυτά τα κόμματα να κρατούν αποστάσεις από το HDP. Ακόμα κι όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν πάρουν ανοιχτά μια θέση, αποφεύγουν προσεκτικά να εκδηλώσουν μια εγγύτητα προς το HDP. Αυτή η κατάσταση έχει γίνει ένας παράξενος φαύλος κύκλος στην Τουρκία.

Παρελθόν, παρόν και μέλλον του HDP

Το εν λόγω κόμμα δεν είναι όμως μικρό. Είναι ένα κόμμα που κέρδισε 5.860.000 ψήφους - ή το 11,7% των ψήφων - στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 2018. Στις ίδιες εκλογές, το MHP και το Καλό Κόμμα είχαν κερδίσει αντίστοιχα 300.000 και 900.000 ψήφους λιγότερες από το HDP. Το οποίο δεν ήρθε μόνο στην τρίτη θέση (μετά το CHP και το AKP), αλλά κέρδισε σχεδόν όλες τις ψήφους σε ορισμένες πόλεις στα νοτιοανατολικά και ανατολικά, δλδ σε περιοχές με κουρδική πλειοψηφία. Επομένως, είναι ένα κόμμα που απολαμβάνει ισχυρή εκπροσώπηση και λαϊκή υποστήριξη. Στις βουλευτικές εκλογές του 2015, το HDP γνώρισε μεγάλη επιτυχία συγκεντρώνοντας το 13,2% των ψήφων, που αντιστοιχούσαν σε πάνω από έξι εκατομμύρια ψήφους. Ωστόσο, αυτό το αποτέλεσμα μειώθηκε κατά 2,5% όταν οι εκλογές επαναλήφθηκαν τον Νοέμβριο.

Από το 2015, το HDP έχει γίνει ο κύριος στόχος των κομμάτων εξουσίας και ορισμένων κομμάτων της αντιπολίτευσης. Παρ όλα αυτά, παρά την φυλάκιση και σύλληψη μεγάλου αριθμού ηγετών του (η περίπτωση του Selahattin Demirtaş, πρώην ηγέτη του κόμματος, είναι η πιο παραδειγματική) και παρά την απόλυση δύο εκλεγμένων δημάρχων, που αντικαταστάθηκαν από επιτρόπους που διορίστηκαν από την Άγκυρα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το HDP δεν έχει κανένα πρόβλημα να περάσει το όριο του 10% για να μπει στο κοινοβούλιο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η εκλογική βάση του HDP είναι ικανοποιημένη με τις πολιτικές που ακολουθεί το κόμμα.

Όπως και να παν τα πράγματα, το HDP, ως πολιτικό κόμμα, θα έχει εκλογική βάση. Είναι ένα κόμμα που καταφέρνει να κινητοποιήσει ένα μέρος του πληθυσμού - περίπου έξι εκατομμύρια ψηφοφόρους, ίσως και περισσότερους. Παρά την απόλυση των τοπικών εκλεγμένων αξιωματούχων τους, καταφέρνει να κερδίσει τις δημοτικές εκλογές σε αυτές τις πόλεις. Οι επίτροποι που τους αντικατέστησαν δεν είναι καθόλου αξιόλογοι. Αντίθετα, οι κάτοικοι αυτών των πόλεων φαίνεται να κρατούν τις αποστάσεις τους από αυτούς τους "αλεξιπτωτιστές". Η αδιαφορία για το γεγονός αυτό έναντι του HDP αποτελεί πρόβλημα.

Το κουρδικό ζήτημα εν αναμονή επίλυσης

Οι ηγέτες ενδιαφέρονται για την επίλυση αυτού του προβλήματος; Δεν νομίζω ότι συζητείται κάτι τέτοιο αυτή τη στιγμή. Αυτό το πρόβλημα υπάρχει πραγματικά, αλλά όλοι έχουν το μερίδιο ευθύνης τους. Στην εισαγωγή της τελευταίας του επιστολής που έστειλε από το κελί του, ο Selahattin Demirtaş έγραψε ότι το HDP πρέπει να είναι αυτοκριτικό, όπως και άλλα πολιτικά κόμματα. Η Τουρκία έχει κουρδικό ζήτημα κι είναι αλήθεια. Κάποιοι θα έλεγαν «έχει επιλυθεί, ότι δεν υπάρχει πια», αλλά υπάρχει. Οι Κούρδοι πολίτες είναι αυτοί που το ζουν και το αισθάνονται περισσότερο.

Από την άλλη, για ορισμένα μη κουρδικά τμήματα της  κοινής γνώμης το θέμα αυτό παραμένει ταμπού.

Ας ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2015: Σημαντικοί ηγέτες του AKP και του HDP συγκεντρώθηκαν στο Dolmabahçe. Μετά τις διαπραγματεύσεις που επικεντρώθηκαν στο ανακοινωθέν του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τα δύο μέρη πίστευαν ότι είχαν ξεπεράσει το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια ειρηνευτική διαδικασία. Ωστόσο, λίγο μετά, η στρογγυλή τράπεζα διαλύθηκε. Αυτή η συνάντηση ήταν σαφές σημάδι ότι η Τουρκία και το τουρκικό κράτος δεν μπορούσαν πλέον να συνεχίσουν να ζουν με το κουρδικό ζήτημα. Η Τουρκία γνώρισε μια περίοδο ειρήνης. Αυτή η προσπάθεια απέτυχε, αλλά ήταν το αποτέλεσμα της ανάγκης επίλυσης αυτού του ζητήματος.

Ας θυμηθούμε τώρα τη στάση που υιοθετήθηκε το 2015 από εκείνους που δαιμονοποιούν το HDP σήμερα με το AKP να πρωτοστατεί. Εκείνη την εποχή, παν τώρα έξι χρόνια, βουλευτές και εκπρόσωποι του HDP ήταν σε διάλογο με ανώτερους αξιωματούχους και πολιτικούς ηγέτες στην Άγκυρα. Στη συνέχεια κατευθύνθηκαν στο νησί İmrali, όπου ο Αμπντουλάχ Öcalan κρατείται για να τον επισκεφτούν. Μετά από την επίσκεψη, επέστρεψαν στην Άγκυρα και έπειτα έκαναν ένα ταξίδι μετ'επιστροφής μεταξύ Άγκυρας και Κάντιλ.

Αυτοί οι βουλευτές βρίσκονταν πλήρως σε διπλωματική κίνηση μεταξύ Άγκυρας, Καντίλ και Ίμραλι. Το τουρκικό κράτος προφανώς κατέγραψε και παρακολούθησε όλες αυτές τις αλληλεπιδράσεις, ειδικά εκείνες στο Ιmrali. Οι επισκέψεις στο İmrali πραγματοποιήθηκαν υπό τον έλεγχο του τουρκικού κράτους, το οποίο ζήτησε από το HDP να μεσολαβήσει μεταξύ Άγκυρας, Kandil και Ιmrali. Αυτός ο ρόλος λοιπόν τους ανατέθηκε από το τουρκικό κράτος. Αλλά αυτή η προσπάθεια επίλυσης απέτυχε. Η κυβέρνηση επιδιώκει επί του παρόντος να ποινικοποιήσει οποιαδήποτε επαφή είχαν αυτοί οι βουλευτές στο Kandil και στο Ιmrali. Οι φωτογραφίες τους από εκεί δημοσιεύονται από τον τύπο. Ωστόσο, αυτές οι επαφές επιβεβαιώθηκαν, ενθαρρύνθηκαν και ελέγχθηκαν από το κράτος το 2015.

Θα μπορούσε να ξαναπάρει μπρος αυτή η τριγωνική κινητηκότητα ; Δεν το νομίζω. Ειδικά όχι μετά από όλα αυτά που έχουν ζήσει και υπομείνει οι βουλευτές του HDP. Τώρα, η συνταγή για μια διαρκή ειρήνη παραμένει ακόμα άγνωστη και η Τουρκία πρέπει να την βρει.

Η αμηχανία κυβέρνησης και αντιπολίτευσης έναντι του HDP

Θέλω να υπενθυμίσω μια πρόταση που διατυπώθηκε από την Πρόεδρο του Καλού Κόμματος Meral Akşener στη συνάντηση της κοινοβουλευτικής του ομάδας: «Μιλούν για απαγόρευση του HDP, αλλά δεν λαμβάνουν μέτρα για την απαγόρευση αυτή». Αυτή είναι μια πρόταση που μπορεί να αναλυθεί με πολλούς τρόπους, αλλά πάνω απ 'όλα υπογραμμίζει την ανικανότητα της κυβέρνησης. Εάν απαγορευόταν ποτέ το HDP, τι θα έκανε το Καλό κόμμα; Είναι το κόμμα που επικρίνει το HDP στο μπλοκ της αντιπολίτευσης. Οι απαντήσεις τhw Akşener σε αυτό το θέμα με τους ίδιους ακροατές ήταν αρκετά ικανοποιητικές, αλλά το θέμα είναι λεπτό.

Τώρα το HDP θέλει να συνεχίσει τον διάλογο με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Το Κόμμα της Ευημερίας (Karamollaoglu) και το Κόμμα του Μέλλοντος (Davutoglu) έχουν ήδη αποδεχτεί αυτήν την πρόταση συνάντησης. Με την εξαίρεση του Καλού κόμματος, πιστεύω ότι τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης θα είναι υπέρ. Ωστόσο, όλα αυτά τα κόμματα - για παράδειγμα το Κόμμα του Μέλλοντος - αναγνωρίζουν το HDP ενώ εκφράζουν την κριτική τους με πολύ σκληρό τρόπο.

Πρέπει να πούμε ωστόσο ότι στην Τουρκία, όταν μιλάμε για HDP, το κλίμα γίνεται αυτόματα τεταμένο. Η Τουρκία πρέπει να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα, πράγμα που δεν φαίνεται εφικτό αυτήν τη στιγμή. Η κυβέρνηση θεωρεί ευχαρίστως το HDP στο μπλοκ της αντιπολίτευσης και καταβάλλει προσπάθειες να δείξει το HDP ως ταραχοποιό. Υιοθέτησαν αυτήν τη στρατηγική στις δημοτικές εκλογές στις 31 Μαρτίου, συμπεριλαμβανομένης μιας προεκλογικής εκστρατείας που βασίστηκε στην «επιβίωση του έθνους». Ωστόσο, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η στρατηγική δαιμονοποίησης HDP δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Εάν οι σχέσεις που διατηρήθηκαν με το HDP, διακριτικά ή ανοιχτά, τιμωρούσαν τους εμπλεκόμενους, ο Ekrem Ekmamoğlu, καθώς και οι υποψήφιοι του CHP στις πόλεις Adana, Mersin και Antalya δεν θα μπορούσαν να κερδίσουν τις τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου, και ειδικά όχι την Κωνσταντινούπολη.

Η δαιμονοποίηση του HDP αποτυγχάνει ως πολιτική

Μια εκστρατεία που διεξήχθη σε μεγάλο βαθμό για την ενοχοποίηση του HDP απέτυχε στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να έβαλε το κυβερνητικό μπλοκ σε σκέψεις, όπως και το μπλοκ της αντιπολίτευσης, ιδίως το AKP και το CHP. Γνωρίζω ότι το CHP το λαμβάνει αυτό υπόψη κατά τη διαμόρφωση της εκλογικής τους στρατηγικής. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι άνθρωποι στο AKP εκφράζουν την ανησυχία τους για αυτό. Ο Ιhsan Arslan, πρώην βουλευτής του AKP, έθεσε αυτό το ζήτημα στα απομνημονεύματά του και στις συνεντεύξεις που έδωσε. αλλά τον λύντσαραν κατευεθείαν και τον έστειλαν στο πειθαρχικό συμβούλιο του κόμματος, και στη συνέχεια υποχώρησε - ενώ είναι ένας από τους πρώτους ανθρώπους που έρχεται στο νου όταν μιλάμε για κουρδικό ζήτημα από πλευράς AKP. Έτσι δεν μπορούσε να αντέξει αυτές τις πιέσεις. Ωστόσο, όλο και περισσότερα μη κουρδικά στελέχη και ηγέτες του AKP πιστεύουν τώρα ότι αυτή η στάση αποκλεισμού απέναντι στο κουρδικό ζήτημα (ευθυγραμμισμένο σε αυτό με το MHP), αποδυναμώνει όχι μόνο τις πολιτικές γραμμές του κόμματος, αλλά και την επιβίωση της κυβερνητικής εξουσίας.

Και όπως λέω συχνά, αυτοί οι άνθρωποι θυμούνται την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) σχετικά με την απελευθέρωση του Selahattin Demirtaş για να νομιμοποιηθούν και να πουν ότι έχουν δίκιο. Προσπαθούν να ζητήσουν μια χαλάρωση του τόνου και της γλώσσας, αλλά δεν τα καταφέρνουν, επειδή σύμφωνα με τις πληροφορίες που κυκλοφορούν πίσω από τις πολιτικές σκηνές, ο Ερντογάν δεν θα δίσταζε να ισχυριστεί ότι « Ο Σελαχάτιν Δεμιρτας είναι τρομοκράτης και ότι οι ευρωπαϊκές αποφάσεις δεν μας ενδιαφέρουν » . Ωστόσο, αυτό δεν είναι μια περίπτωση για την οποία αποφασίζει κανείς εύκολα. Ο Mehmet Uçum, πρώτος νομικός σύμβουλος του Προέδρου Ερντογάν, επαναλαμβάνει συχνά ότι η απόφαση του ΕΣΔΑ δεν είναι δεσμευτική. Ωστόσο, όπως έδειξε πολύ καλά ο δημοσιογράφος Yıldıray Oğur στο άρθρο του που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Karar, ο Mehmet Uçum ήταν ο δικηγόρος πολλών προσφυγών στο ΕΣΔΑ και έκαναν πολλές προσπάθειες ώστε το ΕΣΔΑ να θεωρηθεί εγγυητής δικαιωμάτων και ελευθεριών στην Τουρκία, πριν προσεγγίσει το καθεστώς ΑΚΡ.

Όλα αυτά μας δείχνουν ότι υπάρχει βούληση να κάνουν πολιτική λέγοντας "το χθες είναι χθες, το σήμερα είναι άλλη μέρα". Μετά από λίγο, αυτή η πολιτική δεν ωφελεί πλέον το καθεστώς ή την αντιπολίτευση. Όπως και το καθεστώς, η αντιπολίτευση θα πρέπει να επιλύσει τις διαφωνίες της με το HDP και να τη συμπεριλάβει στη διαδικασία επίλυσης. Δεν αναφέρομαι εδώ στο κουρδικό ζήτημα, αλλά στην πλήρη ένταξη του HDP, του τρίτου κόμματος με τους περισσότερους βουλευτές στο κοινοβούλιο, στο νομικό πολιτικό σύστημα. Οι ευθύνες του HDP είναι πάρα πολλές σε αυτήν τη διαδικασία. Αλλά τα άλλα κόμματα, ειδικά τα κόμματα της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης, έχουν επίσης το μερίδιο ευθύνης τους. Η αποσύνθεση του HDP και των ανθρώπων που εκπροσωπεί δεν αποτελεί βιώσιμη επιλογή για την Τουρκία. Δεν νομίζω ότι κουβέντες όπως « ας το απαγορεύσουμε πρώτα, να δούμε τη συνέχεια» μπορεί να είναι μια βιώσιμη λύση. Στο παρελθόν κατέβηκαν στις εκλογές ανεξάρτητα, χωρίς πολιτικό κόμμα, λόγω των απαγορεύσεων. Παρά το όριο του 10% που επιβλήθηκε για να εκπροσωπηθεί στο Κοινοβούλιο, κατάφεραν να μαζέψουν αρκετές ψήφους ανεξάρτητα. Πριν από λίγο καιρό, ένας χρήστης του Διαδικτύου μου έθεσε την ακόλουθη ερώτηση: «Συχνά μιλούσατε για πρόωρες εκλογές και δεν αναφέρετε πλέον στο θέμα. Είναι επειδή νομίζετε ότι δεν θα συμβούν; »

Ένα κόμμα αγκάθι στο διάβα του καθεστώτος

Νομίζω ότι ο Ερντογάν έχει ακόμα σχέδια να πάει σε πρόωρες εκλογές και νομίζω ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη σε αυτόν τον αλγόριθμο είναι το HDP. Εάν ήταν ποτέ σίγουρος ότι το HDP δεν θα υποστηρίξει τους υποψηφίους της αντιπολίτευσης, θα γινόταν αμέσως εκλογές και ο Ερντογάν θα έκανε τα μαθηματικά του για να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στον δεύτερο γύρο σε περίπτωση που δεν βγει νικητής στον πρώτο. Διότι αριθμητικά, ένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης που δεν έχει την υποστήριξη του HDP δεν έχει καμία πιθανότητα να εκλεγεί. Οι βουλευτικές εκλογές, η επανεκλογή του HDP στο Κοινοβούλιο είναι ένα άλλο ζήτημα. Στις τελευταίες εκλογές, είχε λάβει 67 έδρες στο κοινοβούλιο, αλλά μερικοί βουλευτές απομακρύνθηκαν από τα καθήκοντά τους. Εάν στις επόμενες εκλογές έπαιρνε 60 βουλευτές, αυτό θα μπορούσε να ικανοποιήσει τον Ερντογάν (το Κοινοβούλιο δεν έχει πλέον καμία πραγματική λειτουργία στην Τουρκία ούτως ή άλλως).

Εξάλλου, ο Ερντογάν θα ήθελε επίσης το HDP να μποϊκοτάρει τις εκλογές όπως το 1994. Το 1994, το DEB (πρόγονος του HDP) μποϊκοτάρει τις δημοτικές εκλογές με εντολή του Kandil και αυτό είχε ωφελήσει κυρίως το Κόμμα Refah (πρώην κόμμα Erdoğan), ειδικά στις πόλεις της Νοτιοανατολικής με πλειοψηφία των Κούρδων. Η πίεση του HDP για νέο μποϊκοτάζ των εκλογών - πηγαίνοντας στο δικαστήριο για την απαγόρευση του ή για τα εμπόδια στη χρηματοδότησή του από το δημόσιο ταμείο - θα ήταν η καλύτερη στρατηγική του Ερντογάν. Και μια μέρα, ποιος ξέρει, ο Ερντογάν μπορεί να θεωρήσει ακόμη και το HDP ως σύμμαχο. Προηγουμένως, δεν ήταν σύμμαχοι, αλλά συνεργάστηκαν για να επιτύχουν μια ειρηνευτική διαδικασία. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ερντογάν είναι ένας πολύ ρεαλιστικός πολιτικός, κοιτάζοντας το παρελθόν του κατάφερε να κάνει συμμαχίες με πολιτικά κόμματα πολύ διαφορετικά το ένα από το άλλο. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να καταλήξει σε μια συμμαχία που θα περιλαμβάνει HDP. Αλλά αυτή η πιθανότητα δεν τον εμποδίζει τώρα να το δαιμονοποιεί και να ονομάζει όποιον δεν αποστασιοποιείται από το HDP «τρομοκράτη».

Στην τελική, το πρόβλημα HDP δεν είναι και τόσο πραγματικό. Δεν είναι αμελητέο το ότι αυτή η κατάσταση έχει πολιτικές επιπτώσεις. Αλλά το πρόβλημα και το τοπίο, όπως μας περιγράφονται σήμερα, δεν έχουν σχέση με τις πραγματικότητες της Τουρκίας. Όταν κοιτάμε για λίγο στο παρελθόν, βλέπουμε παραδείγματα και το πρόβλημα παραμένει: τί θα συνέβαινε εάν απαγορευόταν το HDP; Ποιός θα εκπροσωπούσε τους Κούρδους; Ποιός υποψήφιος και ποιό κόμμα θα ψηφίσουν οι Κούρδοι; Μήπως η Τουρκία θα τους γιούχαρε λέγοντας ότι δεν πρέπει να ασχολούνται με  πολιτική ή να ψηφίζουν; Η Τουρκία έπρεπε να έχει ξεπεράσει όλα αυτά τα προβλήματα πολύ πριν από το 2021.