Ανάγκη για επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό

της Karar: συνέντευξη του Αμπντουλάχ Γκιουλ με τους αρθρογράφους της Karar, Ahmet Taşgetiren, Elif Çakır και Yıldıray Oğur

Ο Αμπντουλάχ Γκιουλ έκανε την πιο καθαρή κριτική στο σύστημα της προεδρευόμενης κυβένησης: "Είπα κι όταν ήμουν πρόεδρος δημοκρατίας ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι το πιο κατάλληλο για την Τουρκία. Δεν ήθελα καθόλου το προεδρικό σύστημα τουρκικού τύπου. Η προτίμηση μου ήταν κι είναι πλήρως υπέρ του κοινοβουλευτικού συστήματος. Ποτέ μέχρι σήμερα η Βουλή δεν έχασε τόσο τη σημασία της. Κι η Τουρκία αισθάνεται αυτό το έλλειμμα".

Ahmet Taşgetiren: Συμμερίζεστε την εκτίμηση ότι η Τουρκία έχει απομονωθεί στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής;

Είναι ανάγκη να κουβεντιάζουμε πράγματα ολοφάνερα; Θυμηθείτε τι ζήσαμε στις εκλογές, στην υποψηφιότητά μας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η Τουρκία εξελέγη στον πρώτο γύρο με πολλές ψήφους, θα λεγα σχεδόν ομόφωνα. Όλες οι αραβικές χώρες κι οι χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ψηφίσαν Τουρκία. Κι οι αφρικανικές χώρες, εκτός από κάποιες, ψηφίσαν υπέρ της Τουρκίας. Εγώ νομίζω ότι υπάρχει μια αποτροπή από τη χρήση μέσων ή εργαλείων hard power. Εντάξει, ο ισχυρός στρατός μας κάνει όλους περήφανους. Αλλά ο ισχυρός στρατός δεν είναι για να κάνουμε πόλεμο, είναι μέσον αποτροπής, είναι προληπτικό μέσον κατά του πολέμου. Αν αντ'αυτού κινείται κανείς διά της δπλωματικής οδού, δηλαδή με soft power, οι λύσεις στα ζητήματα, η ματιά του στον κόσμο αλλάζει. Ο πόλεμος δεν είναι αστείο, στην τελική είναι θάνατος. Βεβαίως υπάρχουν στιγμές που είναι αναπόφευκτος, υπάρχουν δηλαδή δίκαιοι πόλεμοι. Αλλά πόσοι πόλεμοι στον κόσμο, ήταν όντως αναπόφευκτοι;

Ahmet Taşgetiren: Ο μουσουλμανικός κόσμος δεν επεμβαίνει σε ό,τι συμβαίνει στο Ιρακ και τη Συρία. Κι η Τουρκία έχει ζητήματα με τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Μπορεί να φτιάξει τις σχέσεις της με αυτές τις χώρες; Από που πρέπει να ξεκινήσει;

Οι κυβερνήσεις, ακόμα και τα καθεστώτα αυτών των χωρών μπορεί να αλλάξουν. Αλλά οι σχέσεις λαών και κρατών δεν πρέπει να μετατρέπονται σε σχέσεις αντιπαλότητας από άποψη μακροπρόθεσμων συμφερόντων. Δυστυχώς σήμερα έχουμε μπροστά μας ατυχείς και λυπηρές καταστάσεις. Τα ζητήματα αυτά είναι αποτέλεσμα πολιτικών διόλου σοφών που άσκησαν τα καθεστώτα των χωρών της περιοχής. Η διοίκηση μιας χώρας είναι μια μεγάλη ευθύνη κι αν δεν κινείται κανείς με αυτό το αίσθημα ευθύνης, η εικόνα που έρχεται στο τέλος είναι δυστυχώς τραγική. Η Αίγυπτος είναι μια από τις πιο σημαντικές χώρες του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου. Ως τα τελευταία χρόνια το Κάιρο ήταν ο τόπος όπου πήγαιναν να σπουδάσουν οι [ΣτΜ: κατοπινοί] ηγέτες των αραβικών χωρών. Από τη δική μας άποψη, αν παρομοιάσετε τη Μεσόγειο με ένα μήλο, είναι σαν να έχουμε δύο κομμάτια: το ένα ήμισυ η Τουρκία, το άλλο η Αίγυπτος. Συνεπώς, οι τουρκο-αιγυπτιακές σχέσεις είναι σε φάση που πρέπει να αντιμετωπιστούν σοβαρά κι όχι σαν ένα ζήτημα καθημερινότητας, είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό από άποψη συμφερόντων και των δυο εθνών.  Η κατάσταση σήμερα είναι δυστυχώς γνωστή. Ας ελπίσουμε ότι στο τέλος θα βρεθεί ένας δρόμος που θα φέρει τις σχέσεις μας σ'ένα υγιές επίπεδο.

Elif Çakır: Περάσαμε στο σύστημα της προεδρευόμενης κυβέρνησης κι έχουν περάσει περίπου τρία χρόνια. Εσείς είχατε πει τότε "ένα προεδρικό σύστημα τουρκικής έμπνευσης δεν πρόκειται να δουλέψει". Πώς το βλέπετε τώρα; Έπιασε κατα τη γνώμη σας;

Μπήκα στην πολιτική στα φοιτητικά μου χρόνια. Ωριμάσαμε όλοι μας συζητώντας πολλά θέματα. Κι ό,τι έχω πει, είναι πράγματα που έχω αφομοιώσει. Σίγουρα υπάρχουν σημεία όπου έσφαλα, ναι έχω κάνει λάθη, αλλά λέω πράγματα που πιστεύω. Είπα κι όταν ήμουν πρόεδρος δημοκρατίας ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι το πιο κατάλληλο για την Τουρκία. Κι επιπλέον εξέφρασα συχνά την άποψη τότε ότι η μείωση των αρμοδιοτήτων του προέδρου θα ήταν πιο κατάλληλη για μια δημοκρατική τάξη πραγμάτων. Διότι οι αρμοδιότητες που αναγνώριζε στο πρόεδρο το προηγούμενο Σύνταγμα, είχαν αποδοθεί με το σκεπτικό ότι πρόεδρος δημοκρατίας, σύμφωνα με το σύνταγμα εκείνο που πέρασε το πραξικόπημα [του 1981], είναι ο επικεφαλής του πραξικοπήματος. Κι όσοι έγιναν πρόεδροι πριν απο μένα και πίστευαν στο κοινοβουλευτικό σύστημα, φρόντισαν να ασκήσουν αυτές τις αρμοδιότητες. Όταν βγήκε στη δημοσιότητα το σχέδιο ενός νέου συντάγματος, μίλησα ανοιχτά. Είπα ότι η Τουρκία διοικήθηκε μέχρι σήμερα με ένα κοινοβουλευτικό σύστημα τουρκικού τύπου. Το σύστημα ήταν υπό κηδεμονία [ΣτΜ: στρατιωτική], είχε σκιώδη υπουργικά συμβούλια. Και ξέρουμε τί μπελάδες έφεραν όλα αυτά στην Τουρκία... Και μετά είπα "ας μην έχουμε καλύτερα ένα προεδρικό σύστημα τουρκικό τύπου". Η προτίμηση μου είναι πλήρως υπέρ του κοινοβουλευτικού συστήματος. Το είπα τότε και κράτησα ανάλογη στάση.