Ο Τούρκος ιστορικός, ακαδημαϊκός και συγγραφέας, καθηγητής İlber Ortaylı τοποθετήθηκε πάνω στο δημόσιο λόγο που θεωρεί « ότι ο τουρισμός θα σώσει αυτή τη χώρα. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Ο τουρισμός δεν μπορεί να σώσει αυτή τη χώρα. Μια χώρα 85 εκατομμυρίων ανθρώπων μπορεί να κάνει μόνο παραπληρωματικές επιχειρήσεις με τον τουρισμό και να εκπαιδεύσει το προσωπικό που θα επαρκεί για τους παράπλευρους οικονομικούς κλάδους. Ο διακεκριμένος Τούρκος ιστορικός μοιράστηκε τις γνώσεις και τις εμπειρίες του με τους επισκέπτες και τους συμμετέχοντες της διεθνούς Έκθεσης Τουρισμού Αττάλειας (ATF) η οποία φιλοξένησε φέτος ημερίδες με μεγάλο ενδιαφέρον.Τα σημεία στα οποία εστίασε ο Ortayli μπορούν να παρουσιαστούν ως εξής :
"Τί είναι αυτός ο τουρισμός ; Είναι κάτι σαν κομμουνισμό, το σοσιαλισμό ή τον τουρανισμό ;"
Ο İlber Ortaylı ξεκίνησε αναφερόμενος στην άνοιξη του 1963 ως έτος αφετηρίας για τον τουρκικό τουρισμό: «Εκείνη την εποχή υπήρχε το Υπουργείο Τύπου, Εκδόσεων και Τουρισμού εντός του οποίου και υπήρχε μια διεύθυνση τουρισμού. Μην κοιτάτε τη φιοριτούρα στο όνομα του υπουργείου. Τα μέλη του τμήματος τουρισμού ήταν 19 άτομα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν ένας θυρωρός, κάμποσοι γραμματείς, δεν ξέρω πόσο χρήσιμοι ήταν, δεν μιλούσαν ξένη γλώσσα. Υπήρχαν επίσης κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι που δεν γνώριζαν ξένη γλώσσα. Ελάχιστοι άνθρωποι γνώριζαν ξένη γλώσσα όπως λογιστές κ.α..
Υπήρχε κανείς που ήξερε τότε τον αριθμό τουριστών στην Τουρκία ; Ασφαλώς όχι. Εισέρχοντο σχεδόν 120.000 ξένοι αλλά δεν υπήρχε καμιά πληροφορία περί του λόγου της επίσκεψής τους. Τότε ακριβώς ξεκίνησε η λειτουργία της διεύθυνσης τουρισμού του υπουργείου. Αλλά ας μην την αδικούμε. Στα 1948 εκδόθηκε ο πρώτος νόμος για την προώθηση του τουρισμού. Όταν ψηφίστηκε, κάποιοι από τους βουλευτές ρωτούσαν τον εισηγητή του Selahattin Bey : «Κύριε, μήπως αυτός ο τουρισμός είναι κάτι σαν τον κομμουνισμό, τον σοσιαλισμό, τον φασισμό ή τον τουρανισμό;». Τόσα ήξεραν, τόσα έλεγαν. Κι ο άνθρωπος που το είπε αυτό δεν ήταν καιι πολύ αδαής, απλώς η λέξη τουρισμός δεν ακούγονταν τόσο πολύ τότε. Δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα όπως η τουριστική κίνηση στην Ευρώπη κατά τη δεκαετία του '40. Μιλάμε για ανθρώπους δύσμοιρους που μόλις έχουν βγει από πόλεμο. Η κατάσταση των πλοίων ή των σιδηροδρόμων ήταν δραματική. Για αεροπλάνα ; ούτε λόγος !
"Η Αττάλεια ήταν η πιο όμορφη, ρομαντική περιοχή του κόσμου"
Το καλοκαίρι του 1966 ταξίδεψα από την Προύσα στη Σμύρνη από περιέργεια. Έφυγα λόγω ενός καυγά με συγγενή μου, ανέβηκα στο τρένο των ταχυδρομείων κι από το Μπουρντούρ τράβηξα για την Αττάλεια. Ήταν ένα μέρος από αυτά που οι Γερμανοί και οι Άγγλοι αποκαλούν «Άγρια», η πιο όμορφη και ρομαντική περιοχή του κόσμου. Το Konyaaltı ήταν εντελώς άχτιστο, άδειο, τα βουνά Bey... σε βάζουν να σκέφτεσαι τη μυθολογία, ένα σωρό μέρη όπως την Ασπένδο... Για την περιήγησή μου βρήκα έναν ντόπιο ξεναγό, τον İbrahim Etem Bey. Με πήρε στο γκρουπ του, που είχε ανθρώπους με περιέργεια, Ολλανδούς, Τούρκους κ.α. Τότε γνώρισα μερικούς από τους μετέπειτα καθηγητές μου.
Ήταν ένα μικρό μίνι λεωφορείο με το οποίο ταξιδέψαμε πολύ καλά. Θα συνέχιζα για την Αλάνια, αλλά δεν υπήρχε μέσον, περίμενα σχεδόν 2 ώρες το μεσημέρι και ανέβηκα στην καρότσα ενός φορτηγού. Στο Μανάβγκατ, ο οδηγός, ο βοηθός του και οι άνθρωποι που ήταν μαζί ήταν πολύ αντιδραστικοί: παραπονιόντουσαν πολύ για το μέλλον του τουρισμού. Αλλά στη συνέχεια, αφού έβγαλαν χρήμα, πήγαν στις υπερβολές. Έτσι είναι ο λαός, αυτοί λοιπόν πούλησαν τα πάντα. Δεν έμειναν ούτε οι κήποι με μπανάνες στην πόλη, ούτε σεβασμός για τα αρχαία μνημεία. Ευτυχώς, οι αρχαιολόγοι - ο Θεός να τους ευλογεί - έσωσαν λίγο πολύ αυτά τα μέρη, καθώς ιδρύθηκε υπηρεσία αρχαιοτήτων και η αρχαιολογία έγινε πανεπιστημιακό αντικείμενο.
Στη συνέχεια, όπως τα ξέρετε, η κατάσταση ξέφυγε εντελώς με ένα τραγικό ραντιερισμό, απίστευτα κτήρια όπουδήποτε, ξενοδοχεία ... Αυτό ήταν ο τουρισμός σε αυτήν εδώ τη χώρα.
Ο τουρισμός στις προηγούμενες δεκαετίες
Στη δεκαετία του 1960, ο αριθμός των τουριστών αυξήθηκε ραγδαία. Το 1966, όταν μάθαμε ότι ο ετήσιος τουρισμός της Ισπανίας ήταν 10 εκατομμύρια τουρίστες και 10 δισεκατομμύρια δολάρια, είπαμε: «Ουάου!». Ο Φράνκο έγινε ένας άνθρωπος για τον οποίο δεν μπορούσαμε να πούμε κακή κουβέντα. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό: κοιτάξτε, ένας πολύ συντηρητικός Ισπανός άνοιξε την πόρτα στον τουρισμό. Δεν ζητούν βίζα, οι Ευρωπαίοι έρχονται, μπαίνουν. Και η Ισπανία δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ εμείς είμαστε. Όταν πήγα στην Ισπανία το 1972, κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών, οι μίνι φούστες απαγορεύονταν. Οι γυναίκες δεν δούλευαν σε δημόσιες υπηρεσίες. Η ισπανική κουλτούρα ήταν καθαρή, οργανωμένη, μπορούσες να περπατήσεις σε όλη τη Μαδρίτη στις τρεις τα ξημερώματα και δεν θα συνέβαινε τίποτα.
«Βλέπω μαρξιστικά βιβλία στις βιτρίνες των καταστημάτων. Τι φάση είναι αυτή;» είπα, στην Τουρκία τα καίνε εν έτει 1972. Μου είπαν: «Εδώ υπάρχει νομική σχολή, πρέπει να σπουδάσει κανείς οικονομικά». Τους λέω, «Τότε αυτό εδώ το μέρος είναι δημοκρατικό», και μου λεν, «Απλά πηγαίνετε σε ένα εστιατόριο χωρίς να το πείτε σε κανέναν και δείτε τι θα συμβεί».«Τότε τι είναι αυτό το πλήθος;» ρώτησα. Είναι ένα καφέ δίπλα στο Prada, αυτό είναι κάτι άλλο. στο Tradiciones διαβάζεται ποίηση. «Είναι γνωστό εκ των προτέρων ποια ποιήματα διαβάζονται». Όταν έρχεται ο τάδε τουρίστας, συζητιούνται ανάλογα πράγματα, κι έτσι εξασφαλίζεται μια σύνδεση με το εξωτερικό.
Μετά από λίγο καιρό και οι κομμουνιστικές χώρες οργάνωσαν τουριστικές περιηγήσεις. "Μα καλά ! θα πλουτίσει ο Φράνκο και εμείς θα μείνουμε έτσι;" Η Ουγγαρία και η Πράγα ήταν υπέροχες. Η Αγία Πετρούπολη και η Μόσχα κατέρρεαν. Όταν ήμουν στην Αυστρία, το '72, ταξίδεψα άνετα στην Πράγα και τη Βουδαπέστη. Μια νέα δομή είχε χτιστεί πάνω στα παλιά όμορφα ξενοδοχεία. Δεν ήταν σούπερ, αλλά τα στάνταρ ζωή; και πολιτισμού ήταν εξαιρετικά.
Δεν γίνεται ό,τι-να-ναι ξενοδοχείο σε ό,τι-να-ναι μέρος
Η Τουρκία διαθέτει τα περισσότερα αμφιθέατρα από 3 μεσογειακές χώρες, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Έχει τις περισσότερες αρχαίες Αγορές, αρχαιολογικά στρώματα που εκτείνονται από τη Νεολιθική μέχρι τους Χετταίους... Αυτά δεν ανασκάφηκαν για τον τουρισμό, ο Ατατούρκ παρήγγειλε να ανασκαφούν για την ιστορία της Τουρκίας. Διότι δεν γίνεται τουρισμός σε τόπους χωρίς πολιτιστικά θεμέλια. Οι τουρίστες δεν πηγαίνουν σε χώρα της οποίας η κληρονομιά, η φύση προστατεύεται χονδροειδώς, στην ουσία καταστρέφεται μέρα με τη μέρα από τα Υπουργεία Πολιτισμού. Ας μιλήσουμε ειλικρινά, το ισπανικό μοντέλο τουρσιμού είναι μπροστά μας. Δεν γίνεται να χτίζονται τυχαία ξενοδοχεία σε τυχαία σημεία, υπάρχει κι ένα μέτρο. Δεν μπορείς να κόβεις δάση επειδή θες να κάνεις γήπεδο γκολφ.
Πόσα γήπεδα γκολφ έχουν φτιάξει εκεί πέρα, εγώ δεν έχω δει ποτέ έναν αξιοπρεπή παίχτη γκολφ. Ο πιο αξιοπρεπής, αθλητικός τύπος είναι ο 90χρονος Rahmi Koç. Βλέποντας κάτι παρέες από κοιλαράδες, ποιός αλήθεια θα πίστευε ότι είναι παίκτες γκολφ;
[η δουλειά της μετάφρασης - επιμέλειας κειμένου συνεχίζεται]
