Το δόγμα του σοκ με σος κορονοϊού

του Dr. İlker Cenan Bıçakçı: Η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Naomi Klein μεταφέρει, στο βιβλίο της «το δόγμα του Σόκ: η άνοδος του καταστροφικού καπιταλισμού» 

Η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Naomi Klein μεταφέρει, στο βιβλίο της «το δόγμα του Σόκ: η άνοδος του καταστροφικού καπιταλισμού»  την ανατριχιαστική σύσταση του νέο-φιλελεύθερου οικονομολόγου Milton Friedman στην κυβέρνηση George W. Bush με τα παρακάτω λόγια: «μπορείτε να κάνετε άνετα δεκτή σε μια κοινωνία οποιαδήποτε πολιτική μετά από μια καταστροφή διότι η αλλαγή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μαζί με μια κρίση». Η θέση αυτή  του Milton που θεωρεί την μέθοδο της θεραπείας σοκ του ψυχιάτρου Ewen Cameron ως στήριγμα πολιτικής αλλαγής, καλύπτεται και με την αφήγηση του γνωστού αμερικανού ντοκυμενταρίστα Michael Moore στο ‘Fahrenheit 9 /11’. Με προπαγανδιστικές τακτικές των αμερικανικών μήντια όπως υπερβολές, διαστρεβλώσεις κι αποσιωπήσεις, υπό την καθοδήγηση του κράτους, σχετικά με την επίθεση στου Δίδυμους Πύργους, η προσοχή όλων στρέφεται πάνω στις κυρίαρχες καπιταλιστικές δυνάμεις που μετατρέπουν την καταστροφή της 11^ης Σεπτεμβρίου σε ευκαιρία.

Τελικά οι επεμβάσεις των ΗΠΑ που ξεκίνησαν με το Αφγανστάν και συνέχισαν μέσω Ιράκ στη Μέση Ανατολή, έρχονται στην επικαιρότητα μετά από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Όπως φαίνεται, η προετοιμασία του εδάφους για ένα νέο οικονομικό μοντέλο έγινε με αμερικανικό δάκτυλο μέσω της πρόκλησης σοκ και με στρατιωτικά πραξικοπήματα σε χώρες όπως η Τουρκία. Στη χώρα μας έγινε το γνωστό στρατιωτικό πραξικόπημα της 12^ης Σεπτέμβρη καθώς η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων οικονομικών αποφάσεων της 24^ης Ιανουαρίου 1980 δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί παρά τη δυνατή αριστερή αντιπολίτευση. Στη διαδικασία αυτή που ονομάστηκε στρατιωτικοποίηση της οικονομίας, ιδιωτικοποιήσεις και απαλοτροιώσεις ξεκίνησαν στην πράξη την εκκαθάριση του κοινωνικού κράτους. Καθώς τα αντιπολιτευόμενα τμήματα του πληθυσμού ‘εξουδετερώνονταν’ με στρατιωτικές μεθόδους, η μετάβαση της κοινωνίας που έφαγε το σοκ του πραξικοπήματος, διευκολύνθηκε προς την οικονομία της νεοφιλελεύθερης ελεύθερης  αγοράς.

Εκτός από τις ‘καταστροφές’ αυτού του είδους που σχεδιάζονται με ανθρώπινο δάκτυλο, φυσικές καταστροφές και επιδημίες παρέχουν στις κυρίαρχες δυνάμεις νέες ευκαιρίες. Ο καπιταλισμός έχει ένα είδος τέχνης να μετατρέπει τις κρίσεις σε ευκαιρίες! Διαδικασίες που ξεκινούν με τον τερματισμό των καταστροφών διευκολύνουν τη θέση σε λειτουργία νέων οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικό-πολιτισμικών σεναρίων.

Παγκόσμια επιδημία και συστημικός μετασχηματισμός

Αυτό το διάστημα ο κορονοϊος νέου τύπου που κατέχει σχεδόν το σύνολο της ειδησεογραφίας των μήντια, συνεχίζει να υπάρχει ως μια παγκόσμια απειλή καθώς δεν έχει εξουδετερωθεί. Ενώ πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο ιός παρήχθη μόνος του σε φυσικό περιβάλλον, ορισμένοι υποστηρίζουν το αντίθετο ότι παρήχθη εργαστηριακά. Οι κυβερνήσεις της Κίνας και του Ιράν έχουν κιόλας κατηγορήσει τις ΗΠΑ πάνω στο θέμα. Αναμφίβολα πρόκειται για μια κατάσταση όπου αναμένεται κάθε χώρα που συμμετέχει σε διαφορετικό πολιτικό μπλοκ, να χρησιμοποιεί το γεγονός ενώπιον της κοινής γνώμης για να στριμώξει τον αντίπαλό της. Παρόλο που οι δυνατότητες επικοινωνίες αυξάνονται στον κόσμο που ζούμε, η πρόσβαση των ανθρώπων στην αντικειμενική γνώση έχει γίνει σχεδόν αδύνατη. Διάφορα κέντρα εξουσίας στηρίζουν τις υποκειμενικές τους αλήθειες στην κοινή γνώμη με τον τρόπο που του συμφέρει. Η πιο αρνητική επιρροή στα πολυφωνικά επικοινωνιακά περιβάλλοντα είναι η πληροφοριακή μόλυνση. Αμφίβολες πληροφορίες και ειδήσεις που γίνονται λόγος σύγχυσης στερούν από την κοινωνία το δικαίωμα της σωστής είδησης. Αντί λοιπόν να στριμωχτούμε σε συζητήσεις εικοτολογικές σχετικά με την προέλευση του ιού, θα ήταν ορθότερο να ενδιαφερθούμε με αυτά που θα επιφέρει μια επιδημία παγκόσμιας κλίμακας στη ζωή μας.

Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι ενδείξεις περί των ορίων που συναντά το μοντέλο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Σε αυτές θα προστεθούν και οι πιθανές αρνητικές συνέπειες του σοκ του κορονοϊού. Η αντίληψη υπέρ της παγκοσμιοποίησης έχει έρθει σε ένα νέο σταυροδρόμι αναφορικά με την οικονομική και πολιτική οργάνωση. Ο χρόνος θα δείξει εάν θα εξασφαλιστεί ή όχι η εξελικτική μεταμόρφωση που χρειάζεται ο καπιταλισμός χάρη στο σοκ του κορονοϊού. Αναμφίβολα το ερώτημα για το πώς, σε ποιο βαθμό και ποιες κοινωνικές ομάδες θα επηρεαστούν από τα κοινωνικο-οικονομικά και πολιτισμικά αποτελέσματα του μοντέλου έχει τεθεί επί τάπητος.

Εκτιμήσεις αναφορικά με το μέλλον

Στους κύκλους των διανοουμένων παρατηρείται μια ομοφωνία πάνω στο ότι ο κόσμος δεν θα είναι ο ίδιος με παλιά μετά από την επιδημία του κορονοϊού. Οι εικασίες όμως που γίνονται για το πώς θα είναι διαφέρουν. Για παράδειγμα, ο Σλαβόι Ζίζεκ υποστηρίζει την άποψη ότι η επιδημία μπορεί να προετοιμάσει το έδαφος για ένα παγκόσμιο σύστημα που  θα υποστηρίζει την πτυχή της αλληλεγγύης του κομμουνισμού που θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό.

Υπάρχουν όμως κι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο κορονοϊός θα αποτελέσει τον πυροκροτητή για την κατασκευή ενός νέου κρατικιστικού οικονομικού μοντέλου προσανατολισμένου στη μετεξέλιξη του καπιταλισμού. Σε αυτό το πλαίσιο προβλέπεται ότι οι αντιδημοκρατικές διακυβερνήσεις θα επωφεληθούν από την κατάσταση εξαίρεσης σαν ευκαιρία για να θέσουν τις κοινωνίες κάτω από το «νόμος και τάξη». Ενώ τα εθνικά σύνορα σφραγίζονται λόγω των μέτρων που λαμβάνονται κατά της επιδημίας, προβλέπεται πιθανό να υψωθούν νέα τείχη εντός των εθνών που θα χωρίζουν τους έχοντες από τους μη έχοντες. Η προσοχή εστιάζει ειδικά στον κίνδυνο υποκίνησης της έχθρας κατά του ξένου και της αντιπαλότητας κατά του πρόσφυγα και μετανάστη μέσα σε περιβάλλον απομόνωσης. Πολλοί στέκονται ακόμη πάνω στο προοδευτικό σβήσιμο των κοινωνικών κινημάτων λόγω της αδυναμίας συνεύρεσης των ανθρώπων με το σκεπτικό της επιδημίας.

Σύμφωνα με μια φουτουριστική προσέγγιση, η επιδημία αξιολογείται ως ένα πείραμα κοινωνικής πρωτοπορίας που διεξάγεται από τους υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης για τη συνολική μετάβαση σε μια ψηφιακή κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο προετοιμάζεται μια μεγάλη αλλαγή παραδείγματος στην κοινωνική και πολιτισμική ζωή καθώς τα έθνη στον κόσμο θα ενσωματωθούν σε ένα και μοναδικό ψηφιακό σύστημα δικτύωσης.

Η εκτίμηση για τη μετάβαση σε μια προχωρημένη ψηφιακή παγκοσμιοποίηση που να μοιάζει με τον κρατικό καπιταλισμό, στο μετα-κορονοϊικό κόσμο, μοιάζει πιο πιθανή.  Οι ψηφιακές τεχνολογίες επικοινωνίας που μπήκαν στη ζωή μας μαζί με την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, υπόσχονταν απεριόριστη ελευθερίας. Εντούτοις ο κόσμος του μέλλοντος κουβαλά το ρίσκο ενός παγκόσμιου  ψηφιακού φασισμού που θα λειτουργεί ανεξάρτητα από τους κατά τόπους εθνικούς ηγέτες.

Αυτοί που θα επιβιώσουν στο τέλος της επιδημίας θα δουν ποιες από τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων και των πολιτικών αναλυτών θα πραγματοποιηθούν … Κατά πάσα πιθανότητα, οι σύμβουλοι πολιτικής επικοινωνίας θα επιχειρήσουν να πείσουν την κοινή γνώμη παράγοντας ολοκαίνουρια σλόγκαν και ρητορικές σύμφωνες με το πνεύμα των καιρών για την επίτευξη καπιταλιστικών στόχων. Και ποιος ξέρει ποιες νέες παγίδες περιμένουν αυτούς που θα ευχαριστούν ικανοποιημένοι ότι ξεπέρασαν το σοκ του κορονοϊού !

Ζούμε σε μια εποχή που οι μεγάλες απάτες αποκρύβονται πολύ καλά. Η εποχή μας αποτελείται από απάτες μεγαλωμένες κάτω από τη μύτη του ευρύ κοινού, από κόλπα για την πώληση κολόνιας σε τρομερές τιμές, από ληστείες επιτηδείων που ήρθαν σπίτι «να μετρήσουν τον ιό».

[ΣτΜ: για τις υποσημειώσεις - παραπομπές του κειμένου θα ακολουθήσετε τον παραπάνω σύνδεσμο για να μεταφερθείτε στο πρωτότυπο κέιμενο]