Για τα τουρκικά από το 1980 κι έπειτα

της Ece Temelkuran : πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό θέμα, οι άνθρωποι δεν

[ερώτηση] Το μελαγχολικό μυθιστόρημα του Σαμπαχεντίν Αλί, η Μαντόνα με το Γούνινο Παλτό του 1943, έγινε κάτι σαν μπεστ-σελερ έκπληξη τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια στην Τουρκία. Για ποιό λόγο νομίζετε πως έγινε αυτό;

Ετζε Τεμελκουραν: ε λοιπόν παρουσιάστηκε σε μια δημοφιλή τηλεοπτική εκπομπή ... [γέλια] όχι σοβαρά τώρα, κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί οι άνθρωποι διαβάζουν αυτό το βιβλίο. Νομίζω πως ένας από τους λόγους μπορεί να είναι το ότι η τουρκική γλώσσα καταστρέφεται σταθερά από τις πολιτικές δυνάμεις από το 1980 κι έπειτα. Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο με πολύ πολύ πλούσια Τουρκικά, κι ίσως να είναι η πρώτη φορά που η σημερινή γενιά να διάβασε τέτοιου είδους Τουρκικά. Και πραγματικά εξεπλάγησαν από τη γλώσσα - η οποία στην πραγματικότητα ήταν οι καθημερινές συζητήσεις 40 χρόνια πριν. Μπαίνουν τώρα στο Twitter και κάνουν αυτές τις πολύ κανονικές κατ'εμέ προτάσεις και σχολιάζουν του στυλ "Ω θεέ μου, δείτε αυτό πόσο ωραία είναι ειπωμένο". Όχι δεν είναι, απλά έχουν ξεχάσει τη γλώσσα του... κι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στην Τουρκία, οι άνθρωποι δεν μπορούν να μιλήσουν Τουρκικά.

Τί εννοείται λέγοντας ότι δεν μπορούν να μιλήσουν Τουρκικά; Τί έπαθαν;

Όπως λέω στο βιβλίο [Παραφροσύνη και Μελαγχολία], την επαύριο του πραξικοπήματος του 1980 ορισμένες λέξεις απαγορεύτηκαν από τα Τουρκικά. Εννοείται ότι δεν σταμάτησε εκεί καθώς οι διανοούμενοι εξαφανίστηκαν και τα Τουρκικά μετατράπηκαν σε κάτι στρατιωτικοποιημένο, οθωμανοποιημένο, εξαραβισμένο, κι ο άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορούν να μιλήσουν κανονικά Τουρκικά. Το βλέπω στην τηλεόραση: ένας τύπος λέει κάτι κι είναι προφανές ότι εννοεί κάτι διαφορετικό κι ένας άλλος τύπος λέει κάτι άλλο με το οποίο εννοεί ακριβώς το ίδιο με τον προηγούμενο. Είναι παλαβό! Οι λέξεις έχουν γίνει πολιτικά σημαίνοντα σε υπερβολικό βαθμό. Έχουμε για παράδειγμα δύο λέξεις για την έννοια 'κοινωνία' [κόσμος], αν πεις τον αραβικό όρο millet, που είναι ο αγαπημένος του ΑΚΡ, εννοείς τους οπαδούς του κόμματος. Εάν πεις halk, όπως κάνω εγώ, γίνεσαι κάπως ύποπτος... κι αυτό γίνεται με οποιαδήποτε λέξη. Παρτε για παράδειγμα τη λέξη 'αυθεντικός': εάν πείτε samimi που είναι αραβική λέξη, σημαίνει ότι κλίνετε προς ΑΚΡ μεριά. Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί αυτήν την λέξη. Αλλά αν πείτε içten που είναι το ακριβές τουρκικό, τότε είστε από τη μεριά των ελιτ. Αυτή είναι λοιπόν μια γλώσσα διαχωρισμένη και πολωμένη σε καθεμιά της λέξη.

Επομένως τί κάνετε από εδώ και στο εξής; Σχεδιάζετε να πολεμάτε για τη γλώσσα σας;

Πριν μερικά χρόνια αποφάσισα να μην ξαναγράψω ο,τιδήποτε πολιτικό : η μάχη στην Τουρκία είχε γίνει πολύ απαίσια. Αποφάσισα να γράφω ιστορίες... δύο από τα μυθιστορήματά μου θα μεταφραστούν στα Αγγλικά.

Στην αρχή - στην πολύ αρχή - ήμουν άνθρωπος της λογοτεχνίας και τώρα θα έκανα τα πάντα για να επιστρέψω και για το νέο μυθιστόρημα που δουλεύω. Πραγματικά προσδοκώ να γίνει η Τουρκία ένα πιο γαλήνιο, ήρεμο μέρος. Έχω ένα ωραίο κτήμα στην Πόλη και την εποχή αυτή ωριμάζουν οι ελιές ... έχει διάφορα καρποφόρα. Και προσδοκώ να επιστρέψω χωρίς να θλίβομαι για τη χώρα [ απόσπασμα από συνέντευξη στο Simon Lesser, 2016].