Ο τουρκικός αιώνας

του Turkey Today : μια ιστορία της Ανατολίας από την εποχή του χαλκού

Τρεις βιντεο παρουσιάσεις στα αγγλικά αφιερώνει στους ανθρώπους και στο χώρο που είναι γνωστός από το 1923 κι έπειτα ως Τουρκία, ο Kraut, ένας διεθνώς γνωστός σχολιαστής κι επικεφαλής καναλιού στο You Tube, το οποίο εστιάζει πρωτίστως σε ζητήματα πολιτικής, κοινωνικά ζητήματα, θρησκεία και μικρά ντοκιμαντέρ. Ο Kraut έγινε ιδιαίτερα γνωστός για την κριτική του κατά των Αγωνιστών Κοινωνικής Δικαιοσύνης (SJW), των Φεμινιστών, του Ισλάμ κι αργότερα της Εναλλακτικής Δεξιάς, κι έτσι μία από τις προβεβλημένες μορφές της λεγόμενης κοινότητας των σκεπτικιστών στις ΗΠΑ και αλλού.

Στο πρώτο επεισόδιο της σειράς, που έχει διάρκεια πάνω από 90 λεπτά, η αφήγηση περνά από τους πρώτους ανθρώπους που επεξεργάζονται το χαλκό στην Ανατολία στους νομάδες ιππείς που πολεμούν κινεζικά βασίλεια, κι από εκεί στους κατακτητές του Ιραν και τους κληρονόμους της Ρώμης, στην πιο ισχυρή δύναμη του ημισφαιρίου, και μέσα από έναν αιώνα αναταραχών σε μια επανάσταση με ριζοσπαστικό όραμα και το αβασίλευτο καθεστώς που γέννησε. Το πρώτο βίντεο της σειράς έχει προβληθεί πάνω από 1 εκατομμύριο φορές από την προηγούμενη άνοιξη που δημοσιεύτηκε.

Στο δεύτερο επεισόδιο της σειράς, ο Kraut επιλέγει να αφηγηθεί "την ιστορία του αβασίλευτου καθεστώτος μετά τον Ατατουρκ από το 1939 ως το 2000, μια ιστορία που δεν λέγεται τόσο συχνά". Πρόκειται, συνοπτικά, για την ιστορία της πάλης ενός έθνους με τον καπιταλισμό, τον κομμουνισμό, τη στρατιωτική δικτατορία, τον εθνικισμό, τη θρησκεία κι εν τέλει με το ζήτημα της θέσης του στον κόσμο. Το δεύτερο βίντεο της σειράς έχει προβληθεί περίπου 300.000 φορές κατά τους τελευταίους 5 μήνες.

Στο τελευταίο μέρος της σειράς, η περίληψη του Kraut είναι εμφανώς ελλειπτική. Αν και το επεισόδιο φέρει τον τίτλο "νέες απαρχές", τα περιεχόμενα που αναφέρονται, περιλαμβάνουν μια σύνοψη της ιστορίας της Τουρκίας από την αρχαιότητα έως σήμερα. Το επεισόδιο έχει διάρκεια μία ώρα κι έχει προβληθεί 255.000 φορές τους τελευταίους 3 μήνες. Το εν λόγω επεισόδιο ξεκινά με το κεφάλαιο-υπότιτλο "αλλαγή παραδείγματος".

Πρόκειται βεβαίως για τις επιπτώσεις της αμερικανικής πρόσκλησης για συστράτευση εναντίον του Ιρακ και του Σανταμ Χουσεϊν στα 2003 και τις συνέπειες του πολέμου τόσο στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, όσο και στην τουρκική πολιτική και κοινωνία όπου η εικόνα των ΗΠΑ "ξεθωριάζει" όσο ο κόσμος "ανακαλύπτει" την αμερικανική ανάμιξη στα πραξικοπήματα εντός Τουρκίας κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Τον καιρό εκείνο που ο Ερντογαν δεν έχει τίποτα κοινό με αυτόν που γνωρίζουμε σήμερα, η Τουρκία συζητείται ακόμα κι ως υποψήφια για ένταξη στην Ε. Ε. και προσκαλείται στο Λευκό Οίκο.

Το επεισόδιο συνεχίζει με το θέμα της πορείας Ερντογάν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τους στόχους του ΑΚΡ και τους συμμάχους του στο κίνημα Γκιουλεν και την κατηγορία των επιχειρηματιών που ανδρώθηκαν κατά τη δεκαετία του 1980. Ειδική αναφορά γίνεται στην περίπτωση του Abdullah Gül που μιλά αραβικά και αντιλαμβάνεται τα ευρωπαϊκά πράγματα. Κλείνοντας την παράγραφο στους αρχικούς στόχους του ΑΚΡ, ο Kraut τοποθετεί εύστοχα στο χάρτη την Τουρκία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μέσης Ανατολής, δλδ. ακριβώς στο κέντρο και το περιθώριο δύο μεγάλων πολιτικών και πολιτισμικών συνόλων.

Επανερχόμενος στο ζήτημα του γεωγραφικού ντετερμινισμού, ο Kraut υπενθυμίζει τους στόχους του Ατατουρκ να δώσει τέλος σε εξωτερικές επεμβάσεις ή αναμίξεις και να απέχει από αντίστοιχες κινήσεις σε περιοχές γειτονικές της Τουρκίας. Έτσι πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του αιώνα αλλά αυτό άλλαξε, όπως ορθά επισημαίνει ο Kraut, με την έλευση του Ερντογαν στα πράγματα: η ιδέα που έρχεται μαζί του στο προσκήνιο κι υλοποιείται στην πράξη είναι ότι η Τουρκία δεν στέκεται στην περιφέρεια αλλά στο κέντρο των διεθνών εξελίξεων.

Η αφήγηση αποκτά βεβαίως εξαιρετικό ενδιαφέρον από τη στιγμή που ο αφηγητής εστιάζει στο κοινωνικό πρόβλημα που σοβεί από τη δεκαετία του 1950 που γεννιέται κι ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας. Η εισαγωγή στο πρόβλημα της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου γίνεται έμμεσα με μια σύγκριση μεταξύ της βρετανικής hip hop και της τουρκικής αντίστοιχης.

Τυχεροί είναι επομένως όσοι από τους αναγνώστες μας γνωρίζουν επαρκώς την αγγλική γλώσσα και το πρόσφατο παρελθόν της γειτονικής κοινωνίας.